Bildiğiniz üzere Doğubayazıt şehri bir çok medeniyetlere, insanlara ev sahipliği yapmış bir şehirdir.
Öyleki Doğubayazıt, Beyazıt sancağı ikende birçok medeniyetlere, kavimlere hatta M.Ö insanlara bile ev sahipliği yapmış bir bölge ve şehir.
Daha İshak Paşa Sarayı yani Osmanlı döneminden bile önce aynı civarda kurulu olan Urartu Kalesinde bile birçok kavim yaşamış ve böylesine müstesna bir şehir. Ardından yine birçok medeniyete ev sahipliği yapmış bu şehirde en son Eski Beyazıt halkı ve Ermeniler birlikte yaşamış.
Sizlere kısaca Eski Beyazıt şehri ve eski Beyazıt insanları ile Ermenilerin büyük Dostluk, Akaraba ve aile ilişkilerinden bahsetmek istiyoruz. Hatta öyleki Doğubeyazıt'ın şuanki birçok örf ve adeti eski Ermenilerin örf adetlerinden gelmektedir. Eski Beyazıt insanlarının ve büyüklerin anlatımlarına göre Eski Beyazıt halkı ile Ermenilerin evleri birbirine yapışık ve iç içeydi. Çok sadık insanlardı, öyleki eski Osmanlı Nüfus sayımına göre yani 1914 yılında gerçekleşen sayıma göre eski Beyazıt bölgesinde yaşayan tam 13.412 Ermeni vardı. Bunların 2 binden fazlası eski Beyazıt şehrinde Beyazıt halkı ile birlikte yaşıyordu.
Hatta Doğubeyazıt merkezde Surp Garabed ve Surp Vartan kiliselerinin bulunduğu Abdigör Mahallesinde iki Ermeni okulu ve birde Ermeni Yetimhanesi mevcuttu. Öyleki şimdiki bildiğiniz çoğu köy eski ermenilerin yaşadığı ermeni köyleriydi.Şöyle özetleyecek olursak bildiğiniz Karaşeyh Köyünün eski ermeni ismi Ayristor, Şimdiki Guliç ( Güllüce ) köyünün eski ermeni ismi Xaç, şimdiki Çalê köyünün eski Ermeni ismi Verin Darig, Şimdiki Kalecik köyünün esnki Ermeni ismi Galatsor, Şidmiki Tutumlu köyünün eski ermeni ismi Aruç, Şidmiki Gulesor ( Çömçeli ) köyünün eski Ermeni ismi Keğatsor, Şimdiki bildiğiniz Esnemez ( Xarık ) köyünün eski Ermeni ismi Vşdagal, şimdiki Tanıktepe ( Gırgop ) köyünün eski Ermeni ismi Hragn, Şimdiki Pullutarla ( Kırıkmirze ) Kalusd, Şimdiki Çetenli ( Teperız ) köyünün Ermeni ismi Pertaşen yani bu köyleride kısaca özetlersek ; Yanoba / Melkon, Kızılkaya / Palatsor, Dolaklı ( Kemerçıx ) /Gamrçig, Ortakent ( Ortaköy ) / Miçnavan, Örtülü / Hamzan, Yukarı Sıbhan / Verin Surp Ohan, Telçeker ( Sıbhan ) / Nerkin Surpohan, Noreşin / Noraşen, Nazuk / Nazig, isimleri ile ermeni köyleriydi.
Özellikle Arzep köyü iki kilise, dört manastır ve iki okulun bulunduğu ve tam bir ermeni köyüydü. 1200 nüfuslu bu köyde halada hac işaretleri olan yüzlerce mezarlık bulunmakta. Yine iki manastır ve iki okulun bulunduğu ve 800 kişinin yaşadığı mosun köyüde tam bir ermeni köyüydü. Bunların yanında şimdiki Diyadin ilçeside aslında Doğubayazıt'ın bir kazasıydı. Diyadin'dede Surp Asdvadzadzin adlı bir kilise bulunuyordu ve burada 150 kadar ermeni yaşıyordu. Diyadin'in birçok köyünde de yaşayan ermenilerin sayısı 1500 kadardı.
Aslında pek çok kişinin bilmediği en büyük konu Ağrı'nında Doğubayazıt'a bağlı olduğu bir kaza olması. Evet şimdiki Ağrı ilide eski ismiyle Karakilise, Karaköse merkezinde 2.200 kadar ermeni yaşıyordu. Burada'da bir kızlar için birde erkekler için olmak üzere iki okul bulunuyordu. Tabi Karaköse'ninde köylerinde çokca Ermeni yaşıyordu.Yine şimdiki ismi ile Eleşkir ilçeside Toprakkale ismi ile Doğubayazıt'ın bir kazasıydı ve burada da 1400 kadar Ermeni yaşıyordu.
Hala şehirlerimizde izleri ve süregelen kültürleri kalmıştır. Kimi rivayetlere göre o dönmelerde buralardan göç etmek zorunda kalan Ermeniler büyük ganimet, servet ve altınlarını bu bölgelerde geri döneceklerine inandıkları için saklamışlardır.
loading...
